BULUNDUĞUNUZ YERE BİR TELEFON KADAR YAKINIZ.
0533 141 4410
LASTİĞİ PATLAYAN ARACINIZIN
YANINA GELEREK LASTİĞİNİZİ TAMİR EDİYORUZ.
Yanlış: Lastik janttan sökülmeden tamir edilebilir.
Doğrusu: Her lastik, giren madde ne kadar küçük olursa olsun mutlaka janttan dikkatle sökülerek iç hasarlara, delaminasyona ya da kauçuktaki deformasyon, renk farklılığı, stres izleri gibi unsurlara karşı incelenmelidir. Lastiğin içi bolca ışıklı bir ortamda (RMA 300 kandela/fit kare aydınlatma önermektedir, bunun ne kadar önemli olduğunu bir düşünün) uzman biri tarafından incelenmeli ve onarımı mahzurlu görünüyorsa onarılmamalıdır. Zamanınız canınızdan değerli değildir, lütfen lastik tamirini ciddiye alın, aceleye getirmeyin. Çok acil bir durumunuz varsa en kısa sürede tam bir tamirat yaptırın.
Yanlış: Parçalanmadığı ya da yırtılmadığı sürece her lastik tamir edilebilir.
Doğrusu: RMA ve diğer kaynakların onarım için temel kriterleri şunlardır:
– Delik/yırtığın çapı 6mm’den büyük olmamalı, aksi takdirde lastik atılmalıdır (binek ve hafif ticari araçlarda)
– Delik/yırtık yalnızca lastiğin desen alanında olmalı, yanaklara ve sırtlara uzanmamalıdır, yanağında hasar, balon ya da yırtık olan lastikler atılmalıdır
– Daha önce belirtildiği gibi lastikte ısınma/deformasyon/delaminasyon vb. hasarlar olmamalıdır, lastik üzerinde uzun süre basınçsız gidilmemiş olmalıdır
– W ve üzeri hız kodlu performans lastiklerinin tamir edilmesi önerilmez (ancak fikir birliği yoktur)
– Yasal sınıra kadar aşınmış lastikler değiştirilmelidir
– Aynı noktadan ikinci kez hasar almış lastik onarılmaz, değiştirilmelidir
– Daha önce yanlış şekilde onarılmış lastik tekrar onarılmaz
– Lastiğin kaç kere onarılabileceği üreticilerin tavsiyesine bağlıdır, bütünüyle doğru teknikle olsa bile üçten fazla yama önerilmez
– Çoğu run-flat lastiği üreticisi onarım önermez*
*Not: Run-flat onarımı konusunda üreticiler önceleri son derece sıkı davranmış olsalar da sonraları tüketicilerin baskısı ve yüksek fiyatlar nedeniyle run-flat’lerin onarılabileceğini kabul etmeye başlamışlardır. Genel teamül, yeni nesil rft lastiklerde belirtilen hız (genelde 80 km/s) ve mesafe (genelde 80 km) aşılmamış ve lastik yukarıdaki kriterlere de uygunsa onarım yapılabileceği yönündedir. Ekstra güvenlik için bu limitleri 50’ye çekebilirsiniz.
Yanlış: Fitille yapılan tamir yeterlidir.
Doğrusu: RMA modern şambriyelsiz (tubeless) radyal lastikler (yani aşağı yukarı %95’imizin lastikleri için) için yalnızca iki temel tip onarım önermektedir:
– Lastiğe giren objenin açısının normalden (dik açıdan) 25 derece veya daha az açıda olduğu, yani dike yakın olduğu durumlarda mantar yama (şapkalı fitil de dendiği olur)
– Objenin daha yatay açılı saplandığı durumlarda ise iki parçalı mantar yama (şapka ve fitil ayrı ama ikisi de kullanılır)
– Yalnızca fitil ya da yalnızca yamalı onarım, sıcak yama vs. gibi uygulamalar kesinlikle yetersizdir ve yapılmamalıdır
Yanlış: Slime ya da benzeri acil durum kitleri ile yapılan onarım yeterlidir, fazlasına gerek yoktur.
Doğrusu: Acil durum kitleri, adları üzerinde, yalnızca acil durumlarda sizi en yakın lastikçiye kadar ulaştırmak için tasarlanmışlardır ve asla doğru yapılan bir lastik tamirinin yerini tutmazlar. Çoğu lastik acil durum spreyi uygulandıktan sonra normal lastikler gibi onarılabilir (yine de üretici tavsiyesi esastır), çoğu zaman hasarlı bölge bulunup temizlenerek onarılması yeterlidir. Yine de lastik az ya da aşırı basınçtan veya başka faktörlerden dolayı hasar görmüş olabilir, dikkatle incelenmeli ve gerekirse yenilenmelidir. Türkiye’de ne yazık ki pek çok yerde düzgün lastik onarım ekipmanı bulunamadığından mümkünse yanınızda kaliteli bir mantar yama taşımanız, iş yapılırken lastik ustasının başında durmanız ve bu rehberdeki kurallara uygun tamirat yapmasını sağlamanız gerekir.
ADIM ADIM DOĞRU LASTİK ONARIMI
1) Dış inceleme
Lastik janttan ayrılmadan dikkatle incelenir; solüsyon/su/sabunlu su yardımıyla hasarlı nokta belirlenir ve tebeşirle işaretlenir. Lastik uygun ekipmanla dikkatle ve fazla gerdirmeden sökülür, hiçbir aşamada lastik tersyüz edilmez, yanakları ve yan destek kordları (telleri) zorlanıp esnetilmez. Lastik çıkarılırken basınç sensörlü araçlarda sensörü zedelememeye dikkat edilir, sensör varsa genelde sibop üzerinde ya da yakınında bulunur.
Unutmayın ki görünüşte sağlam olan lastiği hamuru, telleri, yapısı ağır hasarlara uğramış olabilir. Hiçbir şey canınızdan kıymetli değildir, şüpheli her durumda lastik değiştirilmelidir.
2) İç inceleme
Lastik janttan ayrıldıktan sonra kuvvetli bir ışık kaynağıyla içeriden de dikkatle incelenir, yukarıda anlatılan hasarlardan herhangi birisi varsa onarıma devam edilmez. Hasarlı nokta bulunup içeriden de işaretlenir.
Lastiğe giren nesne pense/kerpeten ile dikkatlice sökülür. Kör ağızlı uygun kalınlıkta bir tornavida vs. deliğe sokularak deliğin açısı, derinliği, içeride parça vs. kalıp kalmadığı belirlenir. Delik 25 dereceden az açıdaysa mantar yama, fazla açıdaysa iki parçalı mantar yama önerilir.
3) İç yüzeyin hazırlanması
Uygun kazıyıcı bir aletle hasarlı iç yüzey çevresi nazik hareketlerle temizlenir. Bu adım zımpara vs. gibi aletlerin daha rahat çalışmasını ve yüzeyde yapışmayı azaltacak kalıp kaydırıcı vs. maddelerin temizlenmesini sağlar.
4) Hasar yolunun hazırlanması
Hasar bütünüyle temizlenmelidir. İçten başlayarak, en fazla 1200 devir/dak. ayarlı uygun büyüklükte uçlu bir matkapla delik iç yüzeyi düzeltilmeli ve açıkta kalan tel/madde parçaları alınmalı, sonra aynı işlem dıştan da tekrarlanmalıdır. Hasar bölgesindeki radyal katlarda atma, uç verme, tel çıkması kontrolü yapılmalıdır.
5) Yama seçimi
Yama üreticisinin önerdiği nitelik ve büyüklükte mantar yama kullanılmalıdır. Yamanın fitilli ucunu hasara ortaladıktan sonra 13 mm yarıçaplı bir daire çizilerek zımparalama alanı belirlenmelidir.
6) Hasar yolunun doldurulması (iki parçalı mantar yama gereken açılı hasarlarda, tek parça yeterliyse 7’ye geçiniz)
Tellerin pastan korunması, lastik kauçuğunun korozyona maruz kalmaması ve içteki yamaya bir yedek oluşturulması için hasar yolu uygun kauçuk tıpa, fitil ya da vulkanize edici materyal ile dikkatle doldurulmalı ve dışardan çıkan uçları fitili çekiştirmeden lastik hizasından kesilmelidir.
7) Zımpara ve temizlik
Düşük hızlı (maksimum 5000 d/dak.) uygun uçlu (tel başlı ya da konik taşlı) bir el zımparası ile zımparalanacak bölge eşit ve düzgünce zımparalanmalı, RMA No 1 ya da No 2 standartlarında kadifemsi bir düz yüzey elde edilmelidir. Asla telleri ya da kuşakları açığa çıkaracak kadar zımparalamayın, yoksa lastik onarılamaz ve atılması gerekir.
Daha sonra ince bir tel fırça ve vakum kullanılarak zımparalanan bölgenin dikkatle temizlenmesi gerekir. El değdirilmez, basınçlı hava yollarında da yabancı madde ve kontaminan bulunabileceğinden ve yapıştırma yüzeyini bozabileceğinden basınçlı hava kullanılmaz.
8) Macun (çimento) uygulanması
Lastik iç yüzeyine onarım malzemesi üreticisinin tavsiyesine göre tutucu malzeme/macun uygulanır ve kuruması beklenir. Dışardan ısı ya da hava ile kuruma hızlandırılmaz, farklı üreticilerin malzemeleri bir arada kullanılmaz.
9) Yama uygulanması
Lastik serbest bir yüzeye, bükmeden ve yük uygulamamaya çalışarak konur. Mantar yamanın koruyucu bantları çıkarıldıktan sonra temas yüzeylerine dokunulmadan delik üzerine hizalanır ve pense ile dış taraftan dışarı çekilir. Tek parça mantar yamalarda yama üzerine bir şey sürülmez (kendi kimyasalı üzerindeyse), macun deliğin içine sürülür. Düzleyici bir alet ile mantarın kafası merkezden dışa iyice içinde hava kabarcığı kalmayacak şekilde düzlenir. Son olarak fitilin dıştaki ucu fitil çekilmeden lastik hizasından kesilir. Modern mantar yamaların çoğu ‘vulkanizan’ özellikte, yani araç sürüşe başlayınca eriyerek lastik ile kimyasal reaksiyon ile kaynaşacak şekilde imal edilmektedir, bu nedenle de çok güvenlidir.
10) Son kontrol
Lastik toplanır ve son kez gözle kontrol edilir. Jantta eğrilik kontrolü yapılır, lastiğin hava kaçırıp kaçırmadığı kontrol edilir. Yalnızca fitil ya da yama ile yapılan tamirler yetersizdir, mutlaka tek ya da iki parçalı mantar yama (şapkalı fitil) kullanılmalıdır.
Onarımınızı bu şekilde yaptırırsanız lastiğiniz performansından ve hız potansiyelinden bir şey kaybetmeyecektir, dikkatli olmak koşuluyla sıfır lastiğe yakın performansta kullanabilirsiniz. Aramızda bu detayları abartılı bulanlar olabilir, ancak otobanda 140 km/s hızla giderken ortalama 1500 kg araçlarımızın lastiklerinin saniyede 20 devir gibi büyük hızlarda döndüğünü ve çok yüksek yüklere maruz kaldığını hatırlarsak lastiklerin ne kadar önemli olduğunu anlarız.